Madde Metni şu şeklidedir;

Prime esas kazançlar

MADDE 80- (Değişik: 17/4/2008-5754/47 md.)

4 üncü maddesinin birinci fıkrasının (b) bendi kapsamındaki sigortalıların prime esas kazançları aşağıdaki şekilde belirlenir.

a) Aylık prime esas kazanç, 82 nci maddeye göre belirlenen prime esas günlük kazanç alt sınırı ile üst sınırı arasında kalmak şartı ile kendileri tarafından beyan edilecek günlük kazancın otuz katıdır. Bu sigortalılar tarafından Kurumca belirlenen sürelerde aylık prime esas kazanç beyan edilir. Beyanda bulunmayan sigortalıların aylık prime esas kazancı, prime esas günlük kazanç alt sınırının otuz katı olarak belirlenir.

b) Sigortalı aynı zamanda işveren ise aylık prime esas kazancı, çalıştırdığı sigortalıların prime esas günlük kazancının en yükseğinin otuz katından az olamaz. Aylık prime esas kazancı, çalıştırdığı sigortalının otuz günlük prime esas kazancından düşük olduğu tespit edilen sigortalıların aylık prime esas kazançları, tespit edilen kazanç düzeyine çıkartılarak aradaki farkın primi, 89 uncu madde hükümlerine göre gecikme cezası ve gecikme zammı uygulanmak suretiyle tahsil edilir.

c) 4 üncü maddenin birinci fıkrasının (b) bendi kapsamında sigortalı sayılmayı gerektirecek birden fazla durumun söz konusu olması halinde, bu fıkranın (a) ve (b) bentlerinde belirtilen esaslara göre tek beyanda bulunulur.

Bu maddeye göre açıkça anlaşılmaktadır ki; Bağkur Sigortalısı aynı zamanda işçi çalıştıran bir işverense, bu durumda ödeyeceği primin belirlendiği Prime Esas Kazanç Tutarı, çalışanına verdiği en yüksek ücretten daha düşük olamayacaktır.  Eğer  düşüklük tespit edilirse aradaki fark primler gecikme zammı uygulanmak sureti ile tahsil edilecek.

Burada şöyle bir duraksama var;  Gerçek Usülde mükellef olup İşveren olanlar için madde hükmü açık ancak, şirket ortakları açısından durum bence çok açık değil.  Anonim Şirket ortakları için Yönetim Kurulunda bulunanlar mı dır işveren,  bu madde de bu açıkça belirtilmemiş. Limited Şirket ortaklarının tamamı İşveren mi sayılır, bu da madde de açıkça belirtilmemiş.   Kimlerin zorunlu olarak Bağkur sigortalısı olması gerektiğini belirleyen 4.üncü maddenin b fıkrası bu saydıklarımızı zorunlu bağkur sigortalısı kapsamına alıyor. Ancak 80.inci madde de belirtilen işveren olarak ta yine bunlar mı anlaşılmalı açık değil.  

Yorumda bulunmak gerekirse şirket ortakları açısından İşveren olarak Kanun yine yukarıda saydığımız kişileri kastetmiş olmalı diye düşünüyorum ancak tabii ki bu durum kanunda açıkça yazılmadığından Şirket ortakları açısından böyle bir yükümlülüğün  doğmaması gerekir.  Bu konuda ulaşabildiğim bir bilgi olarak Ali TEZEL'in konu hakkında bir yazısını aşağıya alıntılıyorum.  Şirket ortaklarının ödeyecekleri Primleri kendi beyanları ile belirledikleri, beyanda bulunmazlarsa en düşük tutar üzerinden prim ödeyeceklerini yazıyor. Bu durumun aksi yönünde de bir yazıya rastladım.  Ancak Ali TEZEL'in  aşağıdaki yazısının durumu net açıklığa kavuşturduğunu düşünüyorum. 

SMMM Durmuş Aksoy

SGK’nın gücü ancak esnafa yetebiliyor

5510 sayılı Kanun gereğince eski adıyla Bağ-Kur’lu yeni adıyla 4/B’li olanlar için basamaklar kaldırıldı ve bunlar prim hesabına esas aylık kazançlarını kendileri belirleyecekler…

Kazançlarını belirlemek için de “Kazanç Beyan Formu” vermek zorundalar, bu formu vermeyenlerin aylık kazançları asgari ücret olarak dikkate alınıyor…

Ancak, işveren olan yani işçi çalıştıranlar çalıştırdıkları işçilerden en yüksek rakamlı olandan daha düşük kazanç beyan edemezler…

SGK ise bu uygulamayı sadece gelir vergisi mükellefi esnaflar için uygularken, şirket ortağı-sahibi olan patronlar için uygulamıyor…

***Bağ-Kur’lular (4/B’liler) kazançlarını kendileri belirliyor

5510 sayılı Kanun’un “Prime esas kazançlar” başlıklı 80 inci maddesine göre;

“…4 üncü maddesinin birinci fıkrasının (b) bendi kapsamındaki sigortalıların prime esas kazançları aşağıdaki şekilde belirlenir.

a) Aylık prime esas kazanç, 82 nci maddeye göre belirlenen prime esas günlük kazanç alt sınırı ile üst sınırı arasında kalmak şartı ile kendileri tarafından beyan edilecek günlük kazancın otuz katıdır. Bu sigortalılar tarafından Kurumca belirlenen sürelerde aylık prime esas kazanç beyan edilir. Beyanda bulunmayan sigortalıların aylık prime esas kazancı, prime esas günlük kazanç alt sınırının otuz katı olarak belirlenir…”.

Yani, eski adıyla Bağ-Kur’lu yeni adıyla 4/B’li sigortalı olanlar eskiden 24 basamaklı gelir tablosuna göre her ay Bağ-Kur’a gidip prim öderler ve zamanı geldikçe de basamak artırırlardı. Yeni uygulama ise artık basamakları kaldırdı bunun yerine kişinin (en az 693 en fazla da 4504 lira arasında kalmak kaydıyla) kendi seçeceği bir gelir rakamı üzerinden prim ödenmesi esasına geçildi. Yani, Bağ-Kur’lular her ay kaç para prim ödeyeceklerini kendileri belirliyorlar ve belirleme işlemi için Sosyal Sigorta İşlemleri Yönetmeliği’nin (SSİY) 104 üncü maddesinde de belirtildiği üzere “Kazanç Beyan Formu” ile SGK’ya bildiriliyor. Öte yandan kazanç beyanı yine sigortalının dilediği zaman değiştirilebiliniyor.

Hiç beyanda bulunmayan Bağ-Kur’luların aylık kazançlarının asgari ücret (693 lira) olduğu kabul edilerek SGK tarafından her ay borç çıkarılıyor.

***Esnafa alt sınır darbesi

Hem küresel krizin hem de global sermayenin kıskacı altında ezilen esnafa bir de SGK darbe vuruyor. Çünkü, 5510 sayılı Kanun’un 80 inci maddesinin 2 inci fıkrasının aşağıdaki (b) bendi gereğince,

“b) Sigortalı aynı zamanda işveren ise aylık prime esas kazancı, çalıştırdığı sigortalıların prime esas günlük kazancının en yükseğinin otuz katından az olamaz. Aylık prime esas kazancı, çalıştırdığı sigortalının otuz günlük prime esas kazancından düşük olduğu tespit edilen sigortalıların aylık prime esas kazançları, tespit edilen kazanç düzeyine çıkartılarak aradaki farkın primi, 89 uncu madde hükümlerine göre gecikme cezası ve gecikme zammı uygulanmak suretiyle tahsil edilir…”.

Yani, esnaf işçi çalıştırıyorsa ve işçilerine asgari ücretten daha çok ücret veriyorsa bu durumda SGK’ya bu işçisinin bir günlük ücretinin 30 katından daha az kazanç beyan edemeyecek.

*** Esnaf ücret alt sınırı var patronlara yokmuş

Uygulamayı gördünüz ama bu işte bir gariplik var, zira uygulama sadece gelir vergisi olan esnafa uygulanıyor yani bakkal Mehmet bey, tuhafiyeci Ayşe hanım, kuruyemişçi Sadrettin efendiye. Ancak, ne hikmetse SGK bu uygulamayı şirket sahiplerine ve ortaklarına uygulamıyor. Hem de uygulamama konusunda bir genelge falan da yayınlamadan, el altından başlatıyor.

SGK, utanmadan-sıkılmadan koca koca holding sahiplerine “istediğiniz rakamdan prim ödeyebilirsiniz hatta asgari ücret üzerinden prim ödeme hakkınızı da tanıyorum” diyor ama sıra küçük esnafa gelince diklenip, “sen işçinden daha az kazanç bildiremezsin, bildirirsen yakarım” diyor.

***Bu uygulama kayıtdışını arttırır

Bu berbat uygulama gereğince, kendi ödeyeceği prim yüksek olmasın diyecek olan esnaf işçisine verdiği ücreti gerçek rakamlardan değil asgari ücret üzerinden bildirmeyi yeğleyecektir. Bu da kayıtdışılığı arttıracaktır.

***Aynı ayrımı daha önce yapmışlardı

Sosyal Güvenlik Kurumları garibana binme uygulamalarını daha önce de denemişlerdi mesela 1479 sayılı Bağ-Kur Kanunu’na eklenen Ek 20 inci madde ile emekli olan Bağ-Kur’lulardan sadece gelir vergisi mükellefi olanların emekli aylıklarından her ay yüzde SGDP kesme uygulamasına 2003 yılında başlamışlardı. Ancak, bu uygulamadan şirket sahip ve ortakları olan patronları muaf tutmuşlardı. Sonra gelen tepkiler ile gazete köşelerinde çıkan yazılardan sonra Kanunu 2004 yılında değiştirerek şirket ortaklarından da yüzde 10 oranında SGDP kesmeye başladılar.

Link: http://www.alitezel.com/tezel/index.php?sid=yazi&id=3252